Artykuły | Co do zasady

Prawo jest jednym z głównych narzędzi oddziaływania społecznego, co szczególnie widać w środku globalnego kryzysu zdrowotnego, gdy sytuacja i obowiązujące przepisy zmieniają się każdego dnia. Kolejne ustawy i rozporządzenia stają się kluczowe w utrzymywaniu kruchej równowagi między porządkiem i chaosem, między interesami publicznymi i prywatnymi oraz między dobrem powszechnym i ochroną praw jednostki.

Pandemia Covid-19 paraliżuje światową gospodarkę. Jednak to nie sam wirus uniemożliwia przedsiębiorcom prowadzenie działalności. Państwa, chcąc chronić obywateli przed zagrożeniem, wprowadzają bezprecedensowe ograniczenia obywatelskich praw i wolności. W rezultacie w niektórych branżach działalność gospodarcza jest całkowicie niemożliwa. W innych stała się dużo bardziej uciążliwa, kosztowna lub ryzykowna. Powoduje to burzliwą dyskusję na temat tego, kto powinien ponieść konsekwencje finansowe nakładanych na przedsiębiorców ograniczeń i wynikających z tego gigantycznych strat.

28 kwietnia 2020 r. wpłynął do Sejmu rządowy projekt ustawy obejmujący tzw. „Tarczę antykryzysową 3.0”. Wśród szeregu zaproponowanych zmian znalazł się przepis nowelizujący ustawę o kinematografii i wprowadzający obowiązek dokonywania kwartalnych wpłat na rzecz Polskiego Instytutu Sztuki Filmowej przez podmioty dostarczające audiowizualne usługi medialne na żądanie, w wysokości 1,5% przychodu uzyskanego z tytułu opłat za udostępniane treści lub z tytułu emisji przekazów handlowych – w zależności od tego, który z tych przychodów jest wyższy w danym okresie rozliczeniowym. Obowiązek uiszczania nowych „opłat” miałby wejść w życie z dniem 1 lipca 2020 r.

Egzekwowanie przez władze państwowe „epidemicznych” restrykcji (zakazów i nakazów) – pomimo wielu wątpliwości co do zgodności z konstytucją – aktualnie stanowi wykonywanie władzy publicznej zgodnie z prawem. Niemniej jednak nawet działania państwa w majestacie prawa mogą wiązać się z ryzykiem zakażenia COVID-19 lekarzy i pielęgniarek, patrolujących funkcjonariuszy itp. Powstały wskutek zakażenia ciężki rozstrój zdrowia (czy nawet śmierć osoby zakażonej) może przesądzić o odpowiedzialności odszkodowawczej Skarbu Państwa na zasadzie słuszności.

Nowy Prezes UOKiK zapowiada wzmocnienie aktywności urzędu mającej zapobiegać negatywnym skutkom rynkowym. Priorytetem ma być usuwanie szkodliwych praktyk z obrotu gospodarczego (a niekoniecznie karanie). Postępowania mają być prowadzone szybciej i sprawniej. Do tego dochodzi sporo zmian wewnętrznych w urzędzie.

Wejście w życie przepisów tzw. tarczy antykryzysowej , czyli nowelizacji ustawy kryzysowej z 31 marca, odbiło się mocnym echem na rynku nieruchomości, w szczególności na rynku najmu powierzchni w galeriach handlowych. Poza szeroko komentowanym przepisem art. 15ze, który wygasił wzajemne zobowiązania stron umów najmu, ustawodawca wprowadził również inny, bardzo ważny przepis, który może znacząco wpłynąć na prawa i obowiązki nie tylko stron umów najmu, ale również innych uczestników obrotu gospodarczego.

W marcu Komisja Europejska zaleciła państwom członkowskim wprowadzenie tymczasowych ograniczeń w podróżowaniu do Unii Europejskiej (mają one trwać do 15 maja). Zdecydowana większość państw europejskich koordynuje środki kontroli granicznej na szczeblu unijnym. Państwa ponownie grodzą swoje terytoria, zawieszając swobodny przepływ osób także pomiędzy regionami. Ograniczenie podróży może nie tylko pokrzyżować nasze plany urlopowe i opóźnić dostawy towarów i usług, ale też spowalniać postępowanie sądowe. Można temu jednak zapobiec w drodze pomocy prawnej udzielanej przez współpracujące sądy państw członkowskich.

Ograniczenia wynikające ze stanu epidemii, a także wchodzące w życie z dnia na dzień obszerne zmiany prawa wymagają świeżego spojrzenia na wiele kwestii – w tym tak prozaicznych jak uostatecznienie się decyzji administracyjnej.

Restrykcje wprowadzone przez poszczególne państwa członkowskie, aby ograniczyć rozprzestrzenianie się koronawirusa, oddziałują znacząco także na przedsiębiorców zaangażowanych w międzynarodowe przemieszczanie odpadów. Komisja Europejska podjęła kroki, by ujednolicić podejście poszczególnych państw do tych zagadnień i ułatwić przedsiębiorcom zapoznanie się z nowymi, szczególnymi zasadami obowiązującymi w poszczególnych krajach.

Walka z koronawirusem dynamicznie wchodzi w kolejną fazę. Po pierwszym szoku zaczynamy uświadamiać sobie, że czynnikiem decydującym o tempie powrotu do nieco normalniejszego życia może okazać się technologia. Nie chodzi przy tym wyłącznie o biotechnologię. Równie istotne mogą okazać się rozwiązania zapewniające względną kontrolę nad wirusem do czasu wprowadzenia na rynek skutecznych szczepionek.

Zdalne podpisywanie umów z wiadomych względów zyskało duże znaczenie. Czy do zawarcia umowy wystarczy wymiana kilku e-maili albo przesłanie dokumentów podpisanych elektronicznie? To zależy.

Jeszcze bardziej konsolidujemy komunikację związaną z prowadzeniem działalności gospodarczej w czasach pandemii. Na stronie AgainstCovid.law zgromadziliśmy blisko 150 przystępnych i praktycznych FAQ-ów, kilkadziesiąt artykułów z Co do zasady i HRlaw.pl oraz parę webinariów (te liczby będą stopniowo rosnąć). Dołożyliśmy starań, by było jak u nas zawsze: prosto i konkretnie.