Wykwalifikowani cudzoziemcy mogą pracować w Polsce bez zezwolenia na pracę
To efekt niedawnej nowelizacji ustawy o cudzoziemcach oraz ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.
12 czerwca weszła w życie ustawa z 27 kwietnia 2012 r. o zmianie ustawy o cudzoziemcach oraz ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, transponująca do polskiego porządku prawnego dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/115/WE z 16 grudnia 2008 r. w sprawie wspólnych procedur stosowanych przez państwa członkowskie w odniesieniu do powrotów nielegalnie przebywających obywateli państw trzecich oraz dyrektywę Rady 2009/50/WE z 25 maja 2009 r. w sprawie warunków wjazdu i pobytu obywateli państw trzecich w celu podjęcia pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji.
Ustawa ta wprowadza pewne ułatwienia w zakresie zatrudniania w Polsce wykwalifikowanych cudzoziemców, a więc obywateli państw innych niż Konfederacja Szwajcarska oraz państwa członkowskie Unii Europejskiej czy EFTA. Znosi ona dla takich osób obowiązek uzyskania odrębnie dokumentów uprawniających do pracy (np. zezwolenia na pracę) oraz pobytu (wiza, zezwolenie na zamieszkanie), wprowadzając w ich miejsce podstawę pobytu uprawniającą jednocześnie do wykonywania w Polsce pracy, tj. zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony (przekraczający 3 miesiące) w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji.
Mogą się o nie zatem ubiegać cudzoziemcy posiadający wyższe kwalifikacje zawodowe, tzn. ukończone studia wyższe (co najmniej 3-letnie) albo co najmniej pięcioletnie doświadczenie zawodowe na poziomie porównywalnym do kwalifikacji uzyskanych w ramach kształcenia na poziomie studiów wyższych, które to studia lub doświadczenie są niezbędne do wykonywania pracy określonej w zawartej przez cudzoziemca umowie o pracę lub w ofercie pracy w Polsce. Do uzyskania takiego zezwolenia konieczne jest także zawarcie przez cudzoziemca z pracodawcą umowy o pracę lub przedwstępnej umowy o pracę na okres przynajmniej 1 roku, a także posiadanie przez cudzoziemca ubezpieczenia zdrowotnego (finansowanego ze środków publicznych lub prywatnego).
Udzielenie zezwolenia na zamieszkanie w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji zostało dodatkowo uzależnione, podobnie jak uzyskanie zezwolenia na pracę typu A, od wykazania przez pracodawcę zamierzającego powierzyć cudzoziemcowi wykonywanie w Polsce pracy, że nie ma możliwości zaspokojenia jego potrzeb kadrowych na lokalnym rynku pracy. Cudzoziemiec ma zatem obowiązek dołączyć do wniosku o wydanie zezwolenia na zamieszkanie informację od właściwego miejscowo dla siedziby pracodawcy starosty o braku możliwości zaspokojenia potrzeb kadrowych pracodawcy w oparciu o rejestry bezrobotnych i poszukujących pracy lub o negatywnym wyniku rekrutacji organizowanej dla pracodawcy. W celu uzyskania takiej informacji pracodawca powinien zgłosić do właściwego powiatowego urzędu pracy ofertę pracy na stanowisko, na które zamierza zatrudnić cudzoziemca. W przypadku braku kandydatów do pracy starosta wyda stosowną informację najpóźniej w terminie 14 dni. Obowiązek uzyskania powyższej informacji od starosty jest wyłączony m.in. w przypadkach, gdy cudzoziemiec wcześniej posiadał zezwolenie na pracę u tego samego pracodawcy na tym samym stanowisku lub ubiega się o kolejne zezwolenie na zamieszkanie na czas oznaczony w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji, w związku z wykonywaniem pracy u tego samego pracodawcy i na tym samym stanowisku, a także gdy cudzoziemiec był już legalnie zatrudniony w Polsce przez okres 2 lat na podstawie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji.
Zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji udziela wojewoda właściwy ze względu na miejsce zamieszkania cudzoziemca w Polsce lub, w przypadku cudzoziemców przebywających za granicą, konsul RP właściwy ze względu na miejsce zamieszkania cudzoziemca za granicą. Z wyjątkiem etapu uzyskania informacji od starosty, stroną postępowania o wydanie zezwolenia na zamieszkanie jest cudzoziemiec, który jednak może upoważnić inną osobę do reprezentowania go przed wojewodą.
Termin na wydanie decyzji w sprawie zezwolenia na zamieszkanie w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji wynosi 90 dni i biegnie od dnia złożenia przez cudzoziemca kompletnego wniosku.
Czas oczekiwania na rozpoczęcie pracy w Polsce przez cudzoziemca korzystającego z tego rozwiązania jest zatem dość długi, zwłaszcza jeśli dodać czas niezbędny na uzyskanie informacji od starosty. Wprowadzenie zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji nie wyklucza jednak możliwości korzystania przez cudzoziemców spełniających kryteria ubiegania się o takie zezwolenie z dotychczasowych rozwiązań, tj. ubiegania się o zezwolenie na pracę w Polsce i wizę krajową w celu wykonywania pracy, których uzyskanie jest możliwe łącznie w ciągu około dwóch miesięcy. W pewnych przypadkach, zwłaszcza gdy liczy się czas, takie rozwiązanie będzie dla stron przyszłego lub już nawiązanego stosunku pracy bardziej korzystne.
Zezwolenia na zamieszkanie na czas oznaczony w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji udziela się na okres nieprzekraczający 2 lat (z możliwością jego przedłużenia), w tym, co istotne, na okres dłuższy o 3 miesiące od okresu wykonywania pracy, co stwarza cudzoziemcowi możliwość znalezienia w Polsce nowego zatrudnienia.
Cudzoziemiec wykonujący w Polsce pracę na podstawie zezwolenia na zamieszkanie w celu wykonywania pracy w zawodzie wymagającym wysokich kwalifikacji jest zobowiązany w ciągu 7 dni powiadomić właściwego wojewodę o utracie pracy, a ponadto w okresie pierwszych 2 lat pobytu w Polsce na podstawie takiego zezwolenia nie może zmienić pracodawcy, stanowiska lub otrzymywać niższego wynagrodzenia niż określone w zezwoleniu, bez zmiany zezwolenia. Ma także obowiązek powiadomić wojewodę o zmianie jakichkolwiek innych warunków zatrudnienia. Po upływie 2 lat zmiana pracodawcy, stanowiska czy innych warunków zatrudnienia nadal wymaga zawiadomienia wojewody, jednak nie implikuje konieczności zmiany treści zezwolenia.
Magdalena Świtajska, Zespół Prawa Pracy kancelarii Wardyński i Wspólnicy
