Stacje telefonii komórkowej bez pozwolenia na budowę | Co do zasady

Instalacja urządzeń antenowych i radiokomunikacyjnych na budynku nie wymaga pozwolenia budowlanego ani zgłoszenia, jeśli urządzenia te nie przekraczają 3 m wysokości, a ich montaż nie stanowi przedsięwzięcia wymagającego przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko.

Zgodnie z art. 29 ust. 2 pkt 15 ustawy z 7 lipca 1994 r. – Prawo budowlane pozwolenia na budowę nie wymaga wykonywanie robót budowlanych polegających na instalowaniu urządzeń, w tym antenowych konstrukcji wsporczych i instalacji radiokomunikacyjnych, na obiektach budowlanych. Stosownie do art. 30 ust. 1 pkt 3 lit. b powyższej ustawy wykonanie tego rodzaju robót podlega zgłoszeniu właściwemu organowi, ale tylko wówczas, kiedy instalowane urządzenia mają wysokość powyżej 3 m.

Jednocześnie art. 29 ust. 3 Prawa budowlanego stanowi, że pozwolenie na budowę jest niezbędne w przypadku przedsięwzięć, które wymagają przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko oraz na obszar Natura 2000 zgodnie z art. 59 ustawy z 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. Powyższy przepis (art. 29 ust. 3) stanowi wyjątek od uregulowań zawartych w art. 29 ust. 1 i 2 Prawa budowlanego, które określają budowy i roboty budowlane niewymagające pozwolenia na budowę. Sens art. 29 ust. 3 jest więc taki, że jeżeli budowy lub roboty budowlane wymienione w dwóch poprzednich ustępach art. 29 są przedsięwzięciami wymagającymi przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko lub na obszar Natura 2000, wówczas konieczne jest uzyskanie pozwolenia na budowę. Dotyczy to również instalacji urządzeń antenowych i radiokomunikacyjnych na budynkach.

Nowelizacja przepisów i uproszczenie procedur

Zwolnienie z obowiązku uzyskania pozwolenia na wykonywanie robót budowlanych związanych z instalacją urządzeń na obiektach budowlanych wprowadzone zostało do ustawy – Prawo budowlane z dniem 24 grudnia 1997 r. ustawą z 22 sierpnia 1997 r. o zmianie ustawy – Prawo budowlane, ustawy o zagospodarowaniu przestrzennym oraz niektórych ustaw. Celem nowelizacji było uproszczenie procesu inwestycyjnego w zakresie przedsięwzięć radiotelekomunikacyjnych. Ta sama ustawa wprowadziła wspomniany wyżej obowiązek zgłoszenia robót budowlanych polegających na instalowaniu na obiektach budowlanych urządzeń o wysokości powyżej 3 m.

Stan taki utrzymał się do 17 lipca 2010 r., kiedy to ustawą z 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych zmieniono art. 29 ust. 2 pkt 15 ustawy – Prawo budowlane w ten sposób, że słowa „instalowaniu urządzeń na obiektach budowlanych” zastąpiono słowami „instalowaniu urządzeń, w tym antenowych konstrukcji wsporczych i instalacji radiokomunikacyjnych, na obiektach budowlanych”.

Wyrok NSA z 28 stycznia 2016 r. (II OSK 1247/14)

Wydawało się, że nowe brzmienie powołanego przepisu usunie wszelkie dotychczasowe wątpliwości, które sprowadzały się w szczególności do tego, czy analizowany przepis dotyczy także stacji bazowych telefonii komórkowej. Praktyka orzecznicza daleka jednak była od spójności, a organy nadzoru budowlanego często nakazywały rozbiórkę urządzeń telekomunikacyjnych jako wzniesionych bez wymaganego pozwolenia lub zgłoszenia (patrz również artykuł „Legalizacja samowoli budowlanej”).

Dopiero Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z 28 stycznia 2016 r. (II OSK 1247/14) wyjaśnił, że znaczenie nowelizacji polegało wyłącznie na doprecyzowaniu obowiązującego przepisu prawa. Nie oznaczała ona, że dopiero od 17 lipca 2010 r. instalowanie na obiektach budowlanych antenowych konstrukcji wsporczych i instalacji radiokomunikacyjnych nie wymaga pozwolenia na budowę. Zdaniem NSA nowelizację należy rozumieć w ten sposób, że użyte w art. 29 ust. 2 pkt 15 Prawa budowlanego pojęcie „urządzenia” zawsze obejmowało też antenowe konstrukcje wsporcze i instalacje radiokomunikacyjne.

Takie stanowisko znajduje również oparcie w uzasadnieniu projektu ustawy z 7 maja 2010 r. o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych, zgodnie z którym zmiana dotycząca art. 29 ust. 2 pkt 15 Prawa budowlanego „ma na celu doprecyzowanie obecnego brzmienia przepisu, które w praktyce budziło wątpliwości interpretacyjne. W związku z tym, jednoznacznie przesądzono, że antenowa konstrukcja wsporcza oraz instalacja radiokomunikacyjna, instalowane na istniejącym obiekcie budowlanym, są rodzajem urządzenia, o którym mowa w art. 29 ust. 2 pkt 15” (Druk Sejmu VI kadencji nr 2546).

Z powołanego wyżej wyroku NSA wynika także, że urządzenia, o których mowa w art. 29 ust. 2 pkt 15 i art. 30 ust. 1 pkt 3 lit. b Prawa budowlanego, nie mogą być utożsamiane jedynie z urządzeniami budowlanymi¹. Skoro w tych przepisach ustawodawca mówi o urządzeniach, a nie o urządzeniach budowlanych, to należy przyjąć, że chodzi o szerszą pojęciowo klasę przedmiotów. Zatem przepisy te mogą dotyczyć urządzeń budowlanych, ale mogą też się odnosić do urządzeń technicznych, które nie są urządzeniami budowlanymi, np. stacji bazowych telefonii komórkowej. Choć tego typu stacje są urządzeniami technicznymi, to jednak nie służą zapewnianiu możliwości użytkowania obiektu budowlanego zgodnie z jego przeznaczeniem, co jest z kolei cechą charakterystyczną urządzeń budowlanych.

Wypada sądzić, że powyższy wyrok doprowadzi wreszcie do ujednolicenia praktyki związanej z instalacją urządzeń antenowych i radiokomunikacyjnych na budynkach. Niestety nadal pozostaje nierozwiązany problem odpowiedniego badania wpływu na otoczenie (w szczególności na zdrowie i życia ludzi) już działających masztów i anten, zwłaszcza kiedy dochodzi do znacznego zwiększenia mocy nadawanych przez nie sygnałów. Aktualnie obowiązujące przepisy wymagają, aby ocena oddziaływania stacji telefonii komórkowej na środowisko dokonywana była wyłącznie przed wzniesieniem danego urządzenia na podstawie dokumentów dostarczonych przez inwestora. Nie ma już jednak obowiązku powtarzania takich ocen w trakcie działania stacji telefonii komórkowej. Wydaje się, że powinna zostać podjęta w tej mierze odpowiednia inicjatywa legislacyjna.

dr Przemysław Szymczyk, praktyka nieruchomości i inwestycji budowlanych kancelarii Wardyński i Wspólnicy