Informacje niefinansowe, czyli nowe obowiązki sprawozdawcze jednostek interesu publicznego | Co do zasady

Przynajmniej 279 podmiotów gospodarczych będzie podlegać kolejnym obowiązkom sprawozdawczym wynikającym z nowelizacji ustawy o rachunkowości. Nowe obowiązki mają zastosowanie do tzw. jednostek interesu publicznego oraz podmiotów dominujących grupy kapitałowej sporządzających sprawozdania finansowe za rok 2017 oraz kolejne. To znaczy, że już do sprawozdania za 2017 rok trzeba będzie stosować nowe przepisy.

Nowelizacja ustawy o rachunkowości z 15 grudnia 2016 r. (będąca implementacją dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/95/UE¹) nakłada na jednostki interesu publicznego² obowiązek ujawniania w sprawozdaniu z działalności dodatkowo wyodrębnionej części — „Oświadczenia na temat informacji niefinansowych”. Celem wprowadzonych zmian było zwiększenie transparentności informacji niefinansowych — w zakresie społecznej odpowiedzialności biznesu oraz polityki różnorodności. Oświadczenie ma obejmować zagadnienia społeczne, pracownicze, środowiskowe, poszanowania praw człowieka i przeciwdziałania korupcji oraz polityki różnorodności w obszarze społecznej odpowiedzialności biznesu (corporate social responsibility).

Zgodnie z nowelizacją jednostki mogą stosować dowolne zasady raportowania: krajowe, unijne, międzynarodowe lub własne wytyczne i standardy sprawozdawcze przy zachowaniu minimalnych wymogów prawnych. Poza tym nowe obowiązki sprawozdawcze nie mają charakteru bezwzględnego i pozwalają na stosowanie reguły comply or explain. Oznacza to, że jeżeli jednostka nie stosuje żadnych polityk lub wewnętrznych regulacji społecznych, pracowniczych, środowiskowych, dotyczących praw człowieka lub przeciwdziałania korupcji, to powinna wskazać przyczyny ich braku. Podobnie jest w przypadku nieujawniania informacji o oczekiwanych zdarzeniach będących przedmiotem obecnych negocjacji handlowych, jeżeli członek zarządu (komplementariusz/wspólnik uprawniony do reprezentacji spółki jawnej) lub rada nadzorcza spółki uzasadnią, że ich upublicznienie może mieć istotnie szkodliwy wpływ na pozycję konkurencyjną podmiotu. Niemniej jednak nie można będzie pominąć tych informacji, jeżeli uniemożliwi to prawidłową i obiektywną ocenę rozwoju, wyników i sytuacji jednostki w stosunku do stosowanych polityk lub zagadnień niefinansowych.

Jednostki interesu publicznego

Krąg podmiotów, które podlegają pod nowelizację ustawy, jest dość ograniczony. Obejmuje on bowiem jednostki interesu publicznego działające na rynku finansowym na podstawie prawa bankowego, przepisów działalności ubezpieczeniowej i reasekuracyjnej lub przepisów o spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych, emitentów papierów wartościowych na rynku regulowanym lub w alternatywnym systemie obrotu, instytucje płatnicze, instytucje pieniądza elektronicznego, fundusze inwestycyjne i emerytalne oraz podmioty zamierzające prowadzić taką działalność.

Jednak nie wszystkie jednostki interesu publicznego będą zobowiązane do sporządzania oświadczeń na temat informacji niefinansowych. W rozumieniu dyrektywy oraz wdrożonej ustawy nowelizacją są objęte tylko podmioty będące spółką kapitałową, spółką komandytowo-akcyjną, spółką jawną lub komandytową, których forma prawna pozwala na ograniczenie odpowiedzialności wspólników ponoszących nieograniczoną odpowiedzialność.

Jednostki spełniające powyższe kryteria podmiotowe oraz strukturalne muszą zawrzeć w sprawozdaniu z działalności, jako wyodrębnioną część, oświadczenie na temat informacji niefinansowych, jeżeli w roku obrotowym, którego sprawozdanie dotyczy, oraz w roku poprzedzającym ten rok spełnione zostały następujące warunki:

1. średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty przekroczyło 500 etatów,
2. suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego przekroczyła 85 000 000 zł lub przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy przekroczyły 170 000 000 zł.

Informacja niefinansowa grupy kapitałowej

Nowe obowiązki sprawozdawcze dotyczą również jednostek dominujących grupy kapitałowej. Jednostka dominująca składa informacje niefinansowe grupy kapitałowej, jeżeli łączne dane podmiotu dominującego oraz wszystkich podmiotów zależnych każdego szczebla na dzień bilansowy roku obrotowego oraz na dzień bilansowy roku poprzedzającego rok obrotowy spełniają te same wymogi strukturalne i organizacyjne, jak w przypadku podmiotu jednostkowego, oraz przekroczone są wielkości zatrudnienia oraz sumy aktywów lub przychodu netto wymienione powyżej. Ponadto jednostki dominujące składają oświadczenie na temat informacji niefinansowych, jeżeli przed dokonaniem wyłączeń konsolidacyjnych spełnione zostały następujące warunki:

1. średnioroczne zatrudnienie w przeliczeniu na pełne etaty przekroczyło 500 etatów,
2. suma aktywów bilansu na koniec roku obrotowego przekroczyła 102 000 000 zł lub przychody netto ze sprzedaży towarów i produktów za rok obrotowy 204 000 000 zł.

Niemniej jednak podmiot będący jednostką dominującą lub podmiotem niższego szczebla może nie składać oświadczenia na temat informacji niefinansowych, jeżeli jego podmiot dominujący wyższego szczebla mający siedzibę w EOG sporządzi skonsolidowane oświadczenie grupy kapitałowej na temat informacji niefinansowych.

Zakres informacji niefinansowych  

Każda jednostka interesu publicznego lub jednostka dominująca grupy kapitałowej odpowiadająca powyższym kryteriom powinna sporządzić oświadczenie na temat informacji niefinansowych lub sprawozdanie na temat informacji niefinansowych obejmujące:

1. zwięzły opis modelu biznesowego jednostki (sposoby powiększenia zasobów i konkurencyjności podmiotu),
2. kluczowe niefinansowe wskaźniki efektywności związane z działalnością jednostki,
3. opis polityk stosowanych przez spółkę w odniesieniu do zagadnień społecznych, pracowniczych, środowiska naturalnego, poszanowania praw człowieka, przeciwdziałania korupcji, opis rezultatów stosowania tych polityk oraz opis procedur należytej staranności (jeżeli je stosuje),
4. opis istotnych ryzyk związanych z działalnością jednostki mogących wywierać niekorzystny wpływ na zagadnienia.

Jednostki interesu publicznego mogą nie sporządzać oświadczenia na temat informacji niefinansowych, jeżeli wraz ze sprawozdaniem z działalności sporządzą odrębnie sprawozdanie na temat informacji niefinansowych oraz zamieszczą je na swojej stronie internetowej w terminie 6 miesięcy od dnia bilansowego. Niezamieszczenie na stronie internetowej wymaganych informacji niefinansowych (jednostkowego i/ lub skonsolidowanego sprawozdania) może skutkować nałożeniem grzywny lub orzeczeniem kary ograniczenia wolności wobec członków zarządu jednostki, który nie dopełnił obowiązku.

Wprowadzone zmiany w ustawie o rachunkowości nakładają nowe obowiązki sprawozdawcze na jednostki interesu publicznego, co wiąże się z dodatkowymi kosztami wprowadzenia nowych standardów i polityk sprawozdawczych. Niemniej jednak ze względu na zasadę tej regulacji (comply or explain) jednostki nią objęte będą same decydować, czy i jakie standardy sprawozdawcze stosować.

Jerzy Kapitańczuk, praktyka transakcji i prawa korporacyjnego kancelarii Wardyński i Wspólnicy