Transfer technologii podwójnego zastosowania: eksport technologii a pomoc techniczna | Co do zasady

Europejskie regulacje dotyczące kontroli eksportu dzielą transfer technologii podwójnego zastosowania na dwie główne kategorie: eksport technologii i świadczenie pomocy technicznej. Zrozumienie różnic między nimi ma zasadnicze znaczenie dla zachowania zgodności z przepisami kontroli eksportu.

Eksport technologii

Aby określić obowiązki regulacyjne w zakresie kontroli eksportu technologii podwójnego zastosowania, trzeba najpierw zdefiniować, czym jest ta technologia.

Technologia podwójnego zastosowania oznacza specyficzny rodzaj informacji niezbędnych do rozwoju, produkcji lub użytkowania towarów podwójnego zastosowania (czyli towarów, które mogą mieć zastosowanie cywilne i wojskowe). 

Informacje te mogą być przekazywane w postaci:

• danych technicznych w tym planów, schematów, modeli, projektów inżynieryjnych, specyfikacji, podręczników i instrukcji udostępnianych fizycznie lub cyfrowo,
• pomocy technicznej obejmującej instrukcje, szkolenia, konsultacje lub wiedzę specjalistyczną udostępnianą w celu wsparcia rozwoju, obsługi lub konserwacji produktów.

Eksport technologii podlega zazwyczaj ścisłej kontroli i wymaga zezwolenia na eksport. 

Wyjątkiem od tej reguły jest minimalna technologia niezbędna do instalacji, obsługi, konserwacji lub naprawy produktów, na których eksport zostało wydane zezwolenie. Inne wyłączenia obejmują także technologie publicznie dostępne, podstawowe badania naukowe lub informacje niezbędne do wniosków patentowych.

Eksport technologii obejmuje przekaz ustny lub za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w tym udostępnienie technologii za pośrednictwem narzędzi do przechowywania i wymiany plików w chmurze, jeśli mają do niej dostęp odbiorcy spoza obszaru celnego UE (jeśli odbiorca jest spoza Polski, ale z obszaru celnego UE, to mamy do czynienia z transferem wewnątrzunijnym, który w określonych sytuacjach może podlegać kontroli eksportu).

Należy pamiętać, że w przeciwieństwie do regulacji amerykańskich czy brytyjskich obowiązkiem uzyskania zezwolenia objęte jest samo umieszczenie technologii objętej kontrolą eksportu w chmurze w sposób umożliwiający dostęp do niej odbiorcy spoza obszaru celnego UE, a nie jej pobranie przez konkretnego odbiorcę.

Pomoc techniczna

Pomoc techniczna obejmuje natomiast wszelkie formy technicznego wsparcia związanego z naprawą, rozwojem, produkcją, montażem, testowaniem, konserwacją lub jakąkolwiek inną usługą techniczną związaną z produktami podwójnego zastosowania. Pomoc techniczna może przybierać różne formy dzielenia się wiedzą specjalistyczną, takie jak udzielenie instrukcji, doradztwo, szkolenie czy usługi konsultingowe. 

Za dostawcę pomocy technicznej uważa się każdą osobę fizyczną lub prawną:

• świadczącą pomoc techniczną z UE na terytorium państwa trzeciego,
• z siedzibą w państwie członkowskim UE świadczącą pomoc techniczną w państwie trzecim,
• z siedzibą w państwie członkowskim UE oferującą pomoc techniczną osobie z państwa trzeciego, która tymczasowo przebywa w UE.

Pomoc techniczna związana z produktami podwójnego zastosowania wymaga zezwolenia, jeśli jej dostawca został poinformowany przez właściwe organy kontrolne, że produkty, w stosunku do których pomoc techniczna jest świadczona, są lub mogą być przeznaczone, w całości lub w części, do celów sprzecznych z przepisami dotyczącymi kontroli obrotu, takich jak rozwój broni masowego rażenia lub do celów wojskowych w państwach objętych embargiem na broń.

Jeśli dostawca wie, że świadczona pomoc techniczna może zostać wykorzystana do jednego z tych zastosowań, jest zobowiązany poinformować o tym właściwe organy, które podejmą decyzję o konieczności uzyskania zezwolenia.

Z drugiej strony zezwolenie nie jest wymagane, gdy pomoc techniczna:

• jest świadczona w państwach lub na terytorium „zaufanych” państw objętych ogólnym unijnym zezwoleniem na eksport EU001 (np. Australia, Kanada, Japonia, Norwegia, Szwajcaria, Wielka Brytania lub USA) lub na rzecz rezydenta tych państw,
• obejmuje informacje należące do domeny publicznej lub podstawowe badania naukowe,
• jest dostarczana przez władze państwa członkowskiego w ramach oficjalnych zadań lub realizowanych celów wojskowych,
• jest objęta wyjątkami od ograniczeń kontroli obrotu rakiet zdolnych do przenoszenia broni nuklearnej i technologii związanych z tymi urządzeniami (technologia MTCR),
• obejmuje minimalne wsparcie dla instalacji, obsługi lub naprawy produktów, dla których wydano zezwolenie na wywóz.

Kluczowe różnice między eksportem technologii a pomocą techniczną

Chociaż rozróżnienie między eksportem technologii a pomocą techniczną nie zawsze jest łatwe, obie kategorie różnią się pod kilkoma ważnymi względami. 

Po pierwsze, kontroli eksportu podlega tylko taka technologia, która jest wymagana do osiągnięcia lub przekroczenia wartości parametrów, właściwości lub funkcji produktów objętych kontrolą eksportu. Na przykład jeśli kontroli eksportu podlegają drony, których wytrzymałość wynosi co najmniej 1 godzinę, to technologia, której dodanie pozwala silnikowi osiągnąć taką wytrzymałość, jest uważana za „wymaganą”, ponieważ umożliwia produkcję produktu podlegającego kontroli eksportu.

Po drugie, eksport technologii podwójnego zastosowania zakłada wywóz, przekazanie lub udostępnienie informacji niezbędnych do opracowania, produkcji lub użytkowania produktu podwójnego zastosowania. Z drugiej strony pomoc techniczna nie zawsze wymaga przekroczenia granicy i nie zawsze wymaga dzielenia się wrażliwymi informacjami. Na przykład instruktaż dotyczący wrażliwej technologii prowadzony dla klientów spoza UE w zakładzie produkcyjnym w Polsce jest świadczeniem pomocy technicznej, a nie eksportem. Podobnie naprawa poza UE produktu podwójnego zastosowania bez ujawniania komukolwiek szczegółów technicznych tej naprawy kwalifikuje się jako pomoc techniczna.

Po trzecie, eksportem technologii nie jest osobiste świadczenie usług wsparcia technicznego. Jeśli zatem polski pracownik wyjeżdża za granicę, aby świadczyć tam usługi, to taka forma transferu technologii jest pomocą techniczną, a nie jej eksportem.

Wnioski

Rozróżnienie między eksportem technologii a pomocą techniczną ma kluczowe znaczenie dla zachowania zgodności z przepisami dotyczącymi kontroli eksportu. Wymaga to ustalenia charakteru danej informacji, formy jej przekazu oraz miejsca i odbiorcy tych informacji. Zrozumienie tych różnic oraz odpowiednich wymogów regulacyjnych pozwoli firmom sprawnie realizować transakcje międzynarodowe, jednocześnie minimalizując ryzyko niezgodności.

Anna Olejniczak-Michalska, radczyni prawna, praktyka postępowań sądowych i arbitrażowych kancelarii Wardyński i Wspólnicy