Emeryt w organie związku zawodowego a ochrona informacji poufnych pracodawcy

24.11.2011 prawo pracy

Jeżeli statut związku zawodowego nie stanowi inaczej, jego członkowie, którzy przeszli na emeryturę, mogą dalej pełnić funkcję w zarządzie i być wybierani na nowe kadencje. Pracodawca powinien wówczas dodatkowo zadbać o ochronę tajemnic przedsiębiorstwa.

Obowiązujące przepisy ustawy o związkach zawodowych (art. 2 ust. 3 w zw. z ust. 1 i 2) stanowią wprost, że emeryci mają prawo przynależności oraz wstępowania do związków zawodowych. W świetle postanowień art. 2 ust. 3 ustawy o związkach zawodowych emeryci nie mogą jedynie tworzyć związków zawodowych, co zgodnie z treścią przepisów art. 12 tej ustawy oznacza, że nie mogą uczestniczyć w podejmowaniu uchwały o tworzeniu związku i nie mogą być zaliczani do wymaganej przepisami liczby jego założycieli. Żaden przepis nie wyłącza jednak czynnego ani biernego prawa wyborczego emerytów zrzeszonych w związku zawodowym. Wręcz przeciwnie, fakt, że mają oni prawo przynależności i wstępowania do związku zawodowego, potwierdza, że korzystają oni z pozostałych uprawnień związanych z jego działalnością, w tym z prawa wybierania i bycia wybieranym do organów, m.in. do zarządu.

Decydujące znaczenie w tym zakresie mają jednak każdorazowo postanowienia aktów wewnętrznych ustalających organizację i zasady funkcjonowania związku zawodowego. Zgodnie bowiem z przepisami art. 9 ustawy o związkach zawodowych związek zawodowy korzysta ze swobody w ustalaniu swoich struktur organizacyjnych w ramach statutów (a także uchwał). W statutach tych, stosownie do treści przepisów art. 10 w związku z art. 13 pkt. 9 ustawy o związkach zawodowych, powinny być regulowane właśnie kwestie organów związkowych i wyborów do nich. Jeżeli zatem statut związku zawodowego nie przewiduje wyłączeń w tym zakresie, pracownicy, którzy przeszli na emeryturę, mogą kontynuować pełnienie funkcji w organach związku zawodowego, a także być do nich wybierani na nowe kadencje.

W praktyce wiąże się z tym istotny problem ochrony informacji poufnych pracodawcy. Jak bowiem wiadomo, obowiązek udzielenia przez pracodawcę organizacji związkowej informacji niezbędnych do prowadzenia działalności związkowej, zgodnie z przepisami art. 28 ustawy o związkach zawodowych, interpretowany jest bardzo szeroko. W praktyce zatem żądane przez związki zawodowe informacje często obejmują poufne dane dotyczące szczegółów działalności, finansów, planów i strategii pracodawcy, zwykle stanowiące tajemnice przedsiębiorstwa pracodawcy. Informacje takie, przekazywane zarządowi związku zawodowego, mogą trafić w ręce członków będących emerytami, jeśli osoby takie wchodzą w skład zarządu. Co za tym idzie, dostęp do tajemnic przedsiębiorstwa mogą uzyskać nie tylko osoby, których nie wiąże pracowniczy obowiązek dbania o dobro pracodawcy, w tym zachowywania w tajemnicy informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę (art. 100 § 2 pkt. 4), ale także osoby, których z uwagi na upływ czasu od ustania zatrudnienia nie wiąże już 3-letni obowiązek zachowania poufności, przewidziany przepisami art. 11 ust. 2 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji. Wobec takich osób, jeśli dopuszczą się przekazania, ujawnienia lub wykorzystania tajemnic przedsiębiorstwa pracodawcy, do których uzyskały dostęp w toku wykonywania funkcji związkowych, pracodawca nie będzie zatem mógł zastosować, tak jak w przypadku związkowców będących jego pracownikami, sankcji dyscyplinarnych w postaci kar porządkowych czy rozwiązania umowy bez wypowiedzenia. Nie będzie także mógł domagać się ochrony w trybie art. 18 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji ani pociągnięcia naruszyciela do odpowiedzialności karnej na podstawie przepisów art. 23 tej ustawy. W stosunku do takich członków związków zawodowych pracodawca będzie dysponował wyłącznie środkami przewidzianymi przez ogólnie obowiązujące przepisy, w szczególności przepisy Kodeksu cywilnego dotyczące dochodzenia naprawienia szkody.

Jeśli więc w organach działających u pracodawcy związków zawodowych zasiadają emeryci, pracodawca taki powinien podjąć dodatkowe działania mające na celu zabezpieczenie tajemnic jego przedsiębiorstwa przed nieuprawnionym ujawnieniem lub wykorzystaniem. Cel ten można osiągnąć na przykład poprzez odebranie od takich członków związku zobowiązania do zachowania poufności informacji uzyskiwanych w ramach działalności związkowej. Zobowiązanie takie może zostać zabezpieczone odpowiednimi sankcjami, a ponadto ułatwi dochodzenie roszczeń wobec naruszyciela. W skrajnych przypadkach może stać się podstawą do odmowy udzielenia związkowi zawodowemu żądanych informacji.

Magdalena Świtajska, Zespół Prawa Pracy kancelarii Wardyński i Wspólnicy