prawo spółek | Co do zasady

W ostatniej dekadzie polski ustawodawca podejmował liczne działania, by dostosować funkcjonowanie przedsiębiorców w obrocie prawnym do obecnych realiów technologicznych. Byliśmy świadkami wprowadzenia rejestracji spółek do internetowego systemu teleinformatycznego, jak również przeniesienia do sieci znacznej części działalności Krajowego Rejestru Sądowego. Na najbliższe lata planowane są kolejne zmiany.

Spółki osobowe, w tym spółka komandytowa, są spółkami prawa handlowego działającymi co do zasady w oparciu o wzajemne zaufanie oraz ścisłą współpracę pomiędzy ich wspólnikami. Skład spółki komandytowej jest najczęściej stały, co nie oznacza jednak, że należałoby rozwiązać spółkę w każdym przypadku, gdy jeden ze wspólników postanowi ją opuścić. Możliwości wystąpienia wspólnika ze spółki komandytowej jest kilka. Dwie z nich przewidziano wprost w przepisach Kodeksu spółek handlowych, przy czym mogą się one okazać niewystarczające w dynamicznej praktyce obrotu gospodarczego. Trzecia, pozakodeksowa droga do opuszczenia spółki, jakkolwiek przydatna, budzi jednak pewne wątpliwości. 

W listopadzie liście z drzew spadały w rytmie ESG. Najpierw Parlament Europejski, a następnie Rada Unii Europejskiej zatwierdziła projekt dyrektywy CSRD, czyli dyrektywy dotyczącej sprawozdawczości przedsiębiorstw w zakresie zrównoważonego rozwoju. Następnie Europejska Grupa Doradcza ds. Sprawozdawczości Finansowej (EFRAG) przekazała do Komisji Europejskiej pierwszy zestaw projektów europejskich standardów sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju.  

Kodeks spółek handlowych zawiera normy ułatwiające łączenie się spółek kapitałowych, w których właścicieli jest niewielu, a ryzyko pokrzywdzenia podmiotów uczestniczących w fuzji – niewielkie. Ustawodawca pozwolił bowiem odstąpić od stosowania niektórych przepisów w takich sytuacjach. Warto jednak zadbać o odpowiednie stosowanie przepisów, aby połączenie zostało przeprowadzone skutecznie i mogło zostać zarejestrowane w Krajowym Rejestrze Sądowym.

Uczestnictwo w spółce z ograniczoną odpowiedzialnością może zakończyć się zarówno wskutek nabycia udziałów wspólnika przez inny podmiot, jak i w wyniku unicestwienia jego udziałów, tj. umorzenia udziałów. Mechanizm ten jest coraz częściej spotykany i wykorzystywany do różnych celów w toku transakcji M&A polegających na nabyciu jedynie części udziałów w kapitale zakładowym spółki. Staje się wówczas elementem umowy wspólników i w konsekwencji umowy spółki, która ma zacząć obowiązywać i regulować prawa i obowiązki stron po zakończeniu danej transakcji.

Przedstawicielstwo fundacji zagranicznej, obok fundacji i spółki non-profit, jest jedną z form prawnych, za których pośrednictwem można prowadzić działalność dobroczynną w Polsce. Jednak ze względu na ograniczoną regulację prawną funkcjonowanie przedstawicielstw fundacji w polskim prawie nie jest do końca jasne. Temat jest o tyle aktualny, że z chwilą wybuchu wojny w Ukrainie wiele fundacji zagranicznych, chcąc działać na terenie Polski, zgłosiło potrzebę otworzenia tutaj swoich przedstawicielstw. Wcześniej przedstawicielstwa fundacji zagranicznych były stosunkowo mało popularne, gdyż nie było większej potrzeby ich tworzenia.

Ustawa zmieniająca Kodeks spółek handlowych, która wejdzie w życie 13 października 2022 r., określa nie tylko zasady funkcjonowania sformalizowanych grup spółek, ale również modyfikuje niektóre zasady działania organów spółek kapitałowych, w tym rad nadzorczych. Pojawia się pytanie, czy zmiana przepisów wpłynie pozytywnie na funkcjonowanie organu nadzoru.

Jednym ze sposobów na zmniejszenie kosztów oraz usprawnienie zarządzania prowadzoną działalnością gospodarczą w przypadku grupy spółek może być ich połączenie w jeden podmiot – zwane inaczej fuzją. Chociaż w łączeniu mogą wziąć udział wszystkie typy spółek prawa handlowego, to uregulowania dotyczące łączenia z udziałem spółek osobowych bywają niejasne, a błędy popełnione w procesie połączenia mogą skutkować odmową jego rejestracji przez sąd.

Po lipcowych zmianach w prawie spółki kapitałowe mogą korzystać z dobrodziejstw crowdfundingu. Diabeł jak zwykle tkwi w szczegółach.

Dwa istotne projekty dyrektyw z zakresu ESG (CSDDD i CSRD) są obecnie procedowane przez unijne instytucje. Niedługo coraz więcej spółek będzie musiało uwzględniać kwestie środowiska, odpowiedzialności społecznej i ładu korporacyjnego w toku bieżącej działalności, aby nadal funkcjonować i pozostać konkurencyjnymi. To najwyższa pora dla spółek, żeby opracować i wdrożyć strategię ESG.

Subskrypcja prywatna jest wygodnym sposobem na podwyższenie kapitału zakładowego. Jak ją przeprowadzić w praktyce?

Wobec wielu podmiotów – głównie rosyjskich – obowiązują surowe sankcje gospodarcze zarówno na poziomie unijnym, jak i krajowym. Po wejściu w życie ustawy sankcyjnej (czyli ustawy z dnia 13 kwietnia 2022 r. o szczególnych rozwiązaniach w zakresie przeciwdziałania wspieraniu agresji na Ukrainę oraz służących ochronie bezpieczeństwa narodowego) szczególnego znaczenia nabrała polska lista sankcyjna prowadzona przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, którą po raz pierwszy opublikowano 26 kwietnia. Cel jej utworzenia jest jasny: przeciwdziałanie wspieraniu agresji Rosji na Ukrainę. Mimo to kryteria wpisu na listę nie są jednoznaczne, a sam przebieg postępowania w przedmiocie wydania decyzji istotnie ogranicza prawa jednostki do obrony przed niesłusznym wpisem. Na listę łatwo mogą bowiem trafić także polskie podmioty.